Zmiany w prawie konsumentów – wdrożenie dyrektywy Omnibus

Dyrektywa Omnibus[1] ma na celu wzmocnienie pozycji konsumentów i ich ochronę w całej Unii. Dyrektywa ma bardzo duże znaczenie dla rynku e-commerce, ale dotyczy również handlu stacjonarnego. Przepisy wdrażające dyrektywę powinny zostać przyjęte do 28 listopada 2021 r. Ich stosowanie powinno rozpocząć się od 28 maja 2022 r. Jednak dopiero w lipcu 2022 r. ukazał się projekt ustawy.  Aktualnie projekt ustawy jest w dalszym ciągu na etapie prac parlamentarnych. 30 listopada 2022 r. sejm będzie głosował nad poprawkami senatu (w tym nad istotną zmianą aby ujednolicić termin wprowadzania tej ustawy wraz z ustawą wdrażającą dyrektywę towarową i cyfrową  i aby był to 1 stycznia 2023 r., zamiast terminu 14 dni od dnia ogłoszenia).

Ustawa[2] wdrażająca dyrektywę wprowadza zmiany m. in. do ustawy o prawach konsumenta, do ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz do ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług.

Z uwagi na to, że ostatnio dużo się dzieje w ochronie praw konsumentów, to są zdania, że prace dotyczące wdrożenia dyrektywy omnibus oraz dyrektywy towarowej oraz cyfrowej należało przeprowadzać zbiorczo, bo dotyczą właśnie konsumentów. O zmianach które są na bardziej zaawansowanym etapie pisałam w poprzednim artykule (dyrektywa towarowa i cyfrowa). Powyższe powoduje bowiem, że ciężko jest zorientować się w zmianach lub łatwo je przeoczyć a co dopiero wdrożyć je przez przedsiębiorców.

Poniżej przedstawiamy najciekawsze zmiany prawne zdaniem Kancelarii:

I Zmiana dotycząca nieuczciwych praktyk rynkowych[3]:

1) Platformy handlowe pośredniczące przy sprzedaży produktów (na przykład allegro, empik, amazon), będą musiały odbierać oświadczenia od sprzedawców, czy są oni przedsiębiorcami. Informację o tym czy sprzedawca jest przedsiębiorcą, platformy handlowe będą miały obowiązek umieścić na platformie.

2) Opinie o produktach:

a) W przypadku gdy sprzedawca publikuje opinie o swoich produktach, będzie musiał informować swoich klientów o tym, w jaki sposób zapewnia, że publikowane opinie pochodzą od konsumentów, którzy faktycznie używali danego produktu.

b) Zabronione będzie twierdzenie przez przedsiębiorcę, że opinie zostały umieszczone przez konsumentów, którzy rzeczywiście używali danego produktu lub go kupili, jeśli przedsiębiorca nie podjął środków, aby faktycznie to weryfikować.

c) Zakazane będzie również zamieszczanie nieprawdziwych opinii czy rekomendacji klientów lub zlecanie umieszczania takich nieprawdziwych opinii. Zdaniem kancelarii zabronione będzie również odpłatne wystawianie opinii, w sytuacji gdy dana osoba nie korzystała z produktu, co czyni ją nieprawdziwą.

3) Konieczność informowania przez dostawców usług internetowych, którzy umożliwiają konsumentom wyszukiwanie ofert różnych przedsiębiorców, o parametrach decydujących o plasowaniu produktów przedstawianych w ramach wyszukiwarki.

Powyższe zmiany mają na celu udzielenie konsumentowi istotnych informacji, które mają mu pomóc podjąć decyzję czy chce kupić dany produkt czy też nie.

4) W ustawie[4] będzie obecnie wprost wskazane, że nieuczciwą praktyką rynkową będzie podawanie wyników wyszukiwania bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania. Czyli jawne promowanie firmy za odpłatnością będzie legalne, jednak nielegalne będzie odpłatne pozycjonowanie firmy, które nie jest oznaczone jako reklama.

5) Ustawa zabrania również działalności polegającej na odsprzedawaniu biletów, które zostały wcześniej nabyte przez przedsiębiorcę, z ominięciem zasad obowiązujących wszystkich kupujących. Powszechną praktyką jest bowiem odsprzedawanie biletów po zawyżonych cenach przez firmy, którym udało się kupić bilety wcześniej. Praktyka pokaże, czy wprowadzenie tego przepisu ukróci ten proceder, czy przedsiębiorcom go stosującym uda się znaleźć sposób na ominięcie zakazu.

II Zmiana dotycząca informowania o cenach towarów lub usług[5]:

Ważna zmiana dotyczy informowania o obniżeniu ceny. Przedsiębiorca będzie miał obowiązek informować o najniższej cenie towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki, w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi. W zmianie tej chodzi o to, aby przedsiębiorcy nie przeprowadzali fikcyjnych akcji promocyjnych. Czyli chodzi uniknięcie sytuacji, gdy konsument jest wprowadzany w błąd co do promocyjnej ceny.

Znane są sytuacje w trakcie nasilonych akcji promocyjnych, szczególne pod koniec listopada (Black Friday), czy przed świętami, że przedsiębiorcy celowo przed prowadzeniem akcji promocyjnych podwyższają ceny, aby później je obniżyć. Ostatecznie okazuje się, że cena w akcji promocyjnej była wyższa niż wcześniej przez co konsument zapłacił więcej.

Takie działanie przedsiębiorców nie było dozwolone również wcześniej, jednak z uwagi na niejednoznaczność przepisów, postanowiono uregulować to na poziomie unijnym, czyli w sposób spójny we wszystkich Państwach UE.

Przedsiębiorcy będą musieli teraz zmienić sposób komunikowania, wprowadzić zmianę sposobu informowania o promocjach, trzeba będzie uwzględnić najniższą cenę w ostatnich 30 dniach. Powyższe dotyczy również reklam o obniżonej cenie. Oznacza to, że w reklamie produktu, w której przedsiębiorca informuje o obniżce ceny, również powinien zawrzeć informacje o najniższej cenie w okresie ostatnich 30 dni. Co istotne, jeśli przedsiębiorca po prostu obniży cenę, bez promowania wprowadzonej obniżki ceny, to nie musi informować o najniższej cenie.

Nie jest jeszcze jasne, jakie kryteria będą brane pod uwagę, co do najniższej ceny w ostatnich 30 dniach,  w przypadku przedsiębiorców, którzy stosują różne ceny produktów w zależności od regionu, w którym oferują swoje produkty. Najkorzystniej byłoby gdyby wyjaśnienie tej kwestii znalazło się w wytycznych Prezesa UOKIK, który ma do tego uprawnienia.

Powyższe powinno doprowadzić do ograniczenia nieuczciwych praktyk wprowadzających klientów-konsumentów w błąd co do niższej ceny.

Sankcje i kary

W pierwszej kolejności Inspekcja Handlowa będzie czuwać, czy przedsiębiorcy faktycznie w ramach promocji informują o najniższej cenie z okresu 30 dni. Kary jakie może nałożyć inspekcja handlowa sięgają do 20 tys. zł lub nawet do 40 tys. zł jeśli tych naruszeń było więcej niż trzy w okresie 12 miesięcy od pierwszego zgłoszenia.  

Prezes UOKIK pozostanie organem czuwającym nad przestrzeganiem przepisów dotyczących zbiorowych interesów konsumentów i może interweniować, na podstawie swoich dotychczasowych uprawnień. W przypadku kar administracyjnych nakładanych przez Prezesa UOKIK-u, kary mogą wynosić za każde naruszenie nawet 10 % obrotu przedsiębiorcy z poprzedniego roku, nawet za nieumyślne naruszenie[6]. Oznacza to, że Prezes UOKIK może nałożyć na przedsiębiorcę karę za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów czyli za brak informowania o najniższej cenie w ramach promocji jak również za umieszczanie nieprawdziwych opinii konsumentów, płatne plasowanie produktów przedsiębiorców bez informowania o tym.

Jakie konsekwencje zmiany niosą dla przedsiębiorców?

Przedsiębiorcy powinni w pierwszej kolejności podjąć działania dostosowawcze w obrębie swoich regulaminów, aby dostosować się do nowych zmian, które już niebawem zaczną obowiązywać. Ponadto przedsiębiorcy powinni wprowadzić w swoich systemach sklepowych odpowiednie funkcjonalności, pozwalające na stosowanie rozwiązań dyrektywy Omnibus. Powyższe dotyczy nie tylko przedsiębiorców z branży e-commerce ale również prowadzących sprzedaż stacjonarną.

[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz. Urz. UE L 328 z 18.12.2019, str. 7);

[2] Ustawa z dnia 27 października 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw

[3] W ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym;

[4] Jak wyżej

[5] Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług

[6] Art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów

W czym możemy Ci pomóc? Masz pytania? Skontaktuj się z naszą Kancelarią. Chętnie odpowiemy na Twoje pytania.

Kancelaria Radcy Prawnego Joanna Steliga w Tarnowie świadczy obsługę prawną dla firm i osób indywidualnych przede wszystkim w Małopolsce. Świadczymy pomoc prawną również dla klientów spoza Małopolski. Jesteśmy twoim wsparciem w prowadzeniu działalności

#ecommerce #konsumenci #dyrektywaomnibus